Phân biệt if và whether

Một lần đi thi Speaking IELTS, bạn Trang đáp: “I don’t know if I should answer this question or leave it blank.”

Giám khảo nhíu mày, bạn mất điểm dù câu đúng ngữ pháp!

Lý do: Trong tình huống trang trọng và mang tính học thuật như IELTS, bạn nên dùng “whether” thay vì “if” để thể hiện sự chính xác và phù hợp văn phong.

Nếu bạn cũng từng hoang mang không phân biệt if và whether, thì bài viết này là “thuốc đặc trị” dành cho bạn!

If và whether trong câu trần thuật tiếng Anh

Cả if và whether đều được dùng trong câu trần thuật để thể hiện sự không chắc chắn (liệu rằng…). Ví dụ:

• I wonder whether she’s told anyone the secret.
  👉 (Tôi tự hỏi liệu cô ấy đã kể bí mật cho ai chưa.)
• He doesn’t know if it’s the right time to speak.
  👉 (Anh ấy không biết liệu có phải lúc thích hợp để nói không.)
  

Lưu ý: Trong tình huống học thuật, whether được ưu tiên hơn.

Phân biệt If và Whether trong các trường hợp sau

Sau động từ “discuss” – dùng whether

• We discussed whether to switch the strategy.
  👉 (Chúng tôi đã bàn về việc liệu có nên thay đổi chiến lược hay không.)
  

❌ We discussed if to switch… → Không đúng ngữ pháp

Sau giới từ – chỉ dùng whether

• There was confusion about whether the rules had changed.
  👉 (Có sự nhầm lẫn về việc liệu quy định đã thay đổi hay chưa.)
  

❌ about if → sai hoàn toàn!

Với to-infinitive – chỉ dùng whether

• She’s considering whether to apply for a second degree.
  👉 (Cô ấy đang cân nhắc liệu có nên học thêm bằng thứ hai không.)
  

❌ if to apply → không được phép dùng

Ngữ cảnh trang trọng – dùng whether, thân mật – dùng if

• Please inform us whether you’ll be attending the ceremony.
  👉 (Xin hãy cho chúng tôi biết liệu bạn có dự buổi lễ hay không.)
• I don’t know if she’ll show up today.
  👉 (Tôi không biết liệu hôm nay cô ấy có đến không.)
  

Cách dùng if và whether trong câu gián tiếp

• “Did he sign the contract?” → She asked whether he had signed the contract.
  👉 (Cô ấy hỏi liệu anh ta đã ký hợp đồng chưa.)
• “Will you call me?” → He wondered if I would call him.
  👉 (Anh ấy tự hỏi liệu tôi có gọi cho anh ấy không.)

 If và whether đều dùng được, nhưng nếu thêm “or not”, thì dùng whether rõ nghĩa hơn:

• She asked whether or not she had passed the audition.
  👉 (Cô ấy hỏi liệu mình có qua vòng thử giọng hay không.)
  

Cách dùng if và whether trong câu tường thuật

Câu tường thuật cũng dùng mệnh đề danh từ với if/whether:

• He explained whether he would stay or resign.
  👉 (Anh ấy giải thích liệu anh ấy sẽ ở lại hay từ chức.)
• I’m unsure if this decision will help in the long run.
  👉 (Tôi không chắc quyết định này có giúp ích lâu dài không.)
  

Các lỗi sai thường gặp trong cách dùng if và whether

Dùng “if” trước to-infinitive

• ❌ I’m unsure if to reply to that email.
• ✅ I’m unsure whether to reply to that email.
  👉 (Tôi không chắc liệu có nên phản hồi email đó không.)
  

Dùng “either” thay cho whether

• ❌ She asked either he would go.
• ✅ She asked whether he would go.
  👉 (Cô ấy hỏi liệu anh ta có đi không.)
  

Bỏ “if/whether” khỏi câu gián tiếp

• ❌ I’m not sure she’ll agree.
• ✅ I’m not sure whether/if she’ll agree.
  👉 (Tôi không chắc liệu cô ấy có đồng ý không.)
  

Dùng “if or not” (không đúng trật tự)

• ❌ I don’t know if or not he’s attending.
• ✅ I don’t know whether or not he’s attending.
  👉 (Tôi không biết liệu anh ấy có tham gia hay không.)
  

Bài tập

Điền từ “if” hoặc “whether” vào chỗ trống. Giải thích vì sao chọn từ đó.

1. She’s debating ___ to take the offer or decline politely.
2. They weren’t sure ___ the shipment had arrived.
3. We need to agree on ___ to proceed before the meeting.
4. He didn’t say ___ or not he would show up.
5. There’s a report about ___ inflation will rise this quarter.
   

Đáp án & Giải thích:

1. whether → theo sau “to take” (to-infinitive)
2. if/whether → cả hai đúng, tùy ngữ cảnh
3. whether → theo sau “on” là giới từ
4. whether → đi với “or not”
5. whether → theo sau giới từ “about”
   

Ứng dụng vào bài thi IELTS

1. Kỹ năng Speaking – Chủ đề lựa chọn, không chắc chắn (band 6.5 – 8.0)

Trong IELTS Speaking Part 2 và Part 3, thí sinh thường được yêu cầu nói về quyết định, lựa chọn, hoặc những điều bản thân chưa chắc chắn. Đây là lúc if và đặc biệt là whether phát huy tác dụng.

Ví dụ câu hỏi Part 3:

“Do you think young people should go abroad for study or stay in their home country?”

Thay vì trả lời đơn giản, bạn có thể dùng whether để thể hiện chiều sâu suy nghĩ:

✅ “Well, it really depends. I haven’t made up my mind whether studying abroad is worth the cost, considering all the potential cultural challenges.”
👉 (Tôi vẫn chưa quyết định liệu việc du học có xứng đáng với chi phí không, xét đến những thách thức văn hóa.)

Điểm cộng:

• Tạo ấn tượng về chiều sâu tư duy (critical thinking)
  
• Sử dụng cấu trúc học thuật (suitable for band 7.0+)
  

2. Kỹ năng Writing Task 2 – Chủ đề tranh luận, phân tích 2 lựa chọn (band 7.0+)

Trong bài Writing Task 2, các đề bài thường yêu cầu bạn phân tích 2 mặt của vấn đề hoặc thể hiện quan điểm cá nhân trước một lựa chọn. Đây là lúc cấu trúc với “whether” rất hữu ích.

Cấu trúc mẫu dùng được trong Introduction hoặc Body:

✅ “One key issue is whether governments should prioritize economic growth or environmental protection.”
👉 (Một vấn đề then chốt là liệu chính phủ nên ưu tiên tăng trưởng kinh tế hay bảo vệ môi trường.)

✅ “This essay will examine whether it is better to raise children in cities or in the countryside.”
👉 (Bài viết này sẽ xem xét liệu nuôi con ở thành phố hay nông thôn là tốt hơn.)

Chiến lược ghi điểm:

• Giúp câu chủ đề rõ ràng, mạch lạc
  
• Nâng tầm ngôn ngữ học thuật (formal academic tone)
  
• Hạn chế lặp lại cấu trúc “I think that…” thường thấy ở band thấp
  

3. Những bẫy cần tránh trong IELTS

❌ Dùng “if” khi viết văn học thuật thay vì “whether”
→ Dễ bị trừ điểm coherence/cohesion vì ngữ pháp chưa phù hợp ngữ cảnh.

❌ Dùng sai cấu trúc sau “to decide / to know / to discuss”
→ Đây là lỗi phổ biến khiến bài viết mất điểm grammar.

Mẹo:

• Luôn kiểm tra xem sau động từ hoặc giới từ có phù hợp để dùng “whether” không
  
• Với câu nhiều lựa chọn (A hoặc B) → Ưu tiên whether
  
• Tránh “if or not” → dùng “whether or not” chuẩn hơn
  

Tổng kết ngắn gọn: Khi nào dùng if/whether trong IELTS?

Kết luận

Trên đây là toàn bộ nội dung phân biệt if và whether. Việc sử dụng sai giữa if và whether có thể khiến bạn mất điểm không đáng có, đặc biệt trong các kỳ thi học thuật như IELTS. Nhớ nhé:

• Dùng whether sau giới từ, to-infinitive, trong văn cảnh trang trọng
• Dùng if trong tình huống thường ngày, thân mật
• Trong IELTS – chọn whether để ghi điểm trình độ!

👉 Đăng ký ngay khóa học IELTS ứng dụng công nghệ AI tại Smartcom, nơi bạn sẽ được:

• Học theo phương pháp lớp học đảo ngược (flipped classroom)
• Dẫn dắt bởi thầy Nguyễn Anh Đức – Phù Thủy tiếng Anh, chuyên gia luyện thi với điểm số 8.5+
• Học cùng đội ngũ chuyên gia khảo thí IELTS quốc tế
• Nhận phản hồi cá nhân hóa theo từng lỗi sai ngữ pháp của bạn!

📞 Click ngay để nhận tư vấn miễn phí – Cơ hội không chờ đợi ai!