Luyện nghe IELTS (IELTS Listening) cho người mới bắt đầu đòi hỏi một quy trình khoa học, tỉ mỉ và công phu. Bài viết dưới đây được các chuyên gia luyện thi IELTS của Smartcom English biên soạn dựa trên hơn 10 năm kinh nghiệm thực tiễn luyện thi cho hàng nghìn sĩ tử IELTS chinh phục thành công thang điểm từ 7.0 trở lên.
Những khó khăn khi luyện Nghe của người mới bắt đầu luyện thi IELTS
Khi bắt đầu luyện thi nghe ELTS, các sĩ tử thường gặp những khó khăn rất lớn với bài thi Nghe, và những vấn đề chủ yếu hay gặp là:
Nội dung bài nói quá khó so với khả năng nghe hiểu của người học
Vì mục tiêu của bài thi Nghe IELTS là đánh giá khả năng nghe giảng bằng tiếng Anh toàn bộ của thí sinh trong môi trường học tập ở bậc đại học. Cho nên bài thi Nghe IELTS (IELTS Listening) tập trung chủ yếu vào nội dung tiếng Anh học thuật, đặc biệt là ở Phần 3 và 4, nên nội dung bài nghe chứa nhiều kiến thức khó, chứ không phải là các thông tin phổ thông như dạng bài Nghe khác.
Bài thi Nghe quá dài và dễ mất tập trung
Đây cũng là một đặc trưng của bài thi Nghe IELTS (IELTS Listening). Bạn thử nghĩ xem: Làm thế nào để đánh giá kinh nghiệm và khả năng học tập tiếng Anh của thí sinh nếu chỉ sử dụng một bài thi quá ngắn và đơn giản? Chính vì thế bài thi nghe IELTS được thiết kế với độ dài 30 phút (nếu nghe liên tục) với 40 câu hỏi chia thành 4 phần thi liền nhau, với độ khó và độ dài của bài nghe cũng tăng dần từ phần 1 đến phần 4.
Bài nghe IELTS được xây dựng từ phần 1 là một bài hội thoại đơn giản trong bối cảnh giao tiếp thông thường, đến phần 2 là một bài độc thoại nói về một vấn đề xã hội phổ biến. Độ khó tăng lên đáng kể ở phần 3 với nội dung là một bài hội thoại dài với nội dung có phần chuyên sâu hơn về một chủ đề nào đó và thường là hội thoại giữa giáo sư hoặc giáo viên với sinh viên của mình. Còn phần 4 thường là một phần đầu của một bài giảng trên giảng đường đại học nên nó vừa dài và vừa khó vì nó chứa kiến thức chuyên môn.
Từ vựng mới khá nhiều và bẫy cũng không ít
Vì bài thi IELTS Listening mô phỏng việc nghe trong môi trường học tập, nghiên cứu và đề cập tới nhiều kiến thức chuyên sâu nên lượng từ vựng mới trong bài nghe là rất nhiều. Đồng thời, bài nghe cũng phản ánh việc giao tiếp rất thực tế của người bản ngữ, cho nên những cách diễn đạt mang tính thành ngữ, cách đùa, hay thậm chí đôi khi còn có cả tiếng lóng… đều xuất hiện phổ biến trong bài thi IELTS Listening.
Hơn nữa, bài thi nghe chứa khá nhiều bẫy vì nó yêu cầu khả năng theo dõi bài nghe thực sự tỉnh táo và chi tiết của người thi, vì phải có đủ khả năng như vậy thì người học tiếng Anh mới thực sự đủ năng lực nghe giảng và giao tiếp hoàn toàn bằng tiếng Anh trong môi trường học thuật phức tạp.
Làm thế nào để người mới bắt đầu học IELTS có thể luyện tốt kỹ năng Nghe IELTS?
Tuy bài nghe IELTS (IELTS Listening) là một bài thi khó, nhưng không phải là không có cách để đạt điểm rất cao, thậm chí là điểm 9.0 tuyệt đối của IELTS Listening. Chúng ta sẽ lần lượt nghiên cứu các bước để luyện Nghe IELTS và bước đầu tiên là hiểu đúng về vấn đề khoa học của Nghe hiểu tiếng Anh dưới đây.
Khoa học về nghe hiểu tiếng Anh
Sau nhiều năm nghiên cứu về việc con người hấp thụ ngôn ngữ mới như thế nào (language acquisition), các nhà khoa học đã kết luận các bước mà chúng ta nghe hiểu một ngoại ngữ có trình tự căn bản như sau:
Hình vẽ ở trên cho ta thấy 4 bước cơ bản của quá trình nghe hiểu tiếng Anh nói chung và IELTS nói riêng như sau:
Bước 1: Nghe thấy ngoại ngữ là bộ não người nghe sẽ xác định ngay ngoại ngữ đó là ngoại ngữ quen thuộc hay xa lạ. Nếu là quen thuộc (tiếng Anh) thì sẽ tiếp tục nghe và phân tích, so sánh.
Bước 2: So sánh và kết luận nghĩa. Căn cứ vào “ngân hàng dữ liệu” về tiếng Anh mà người học đã hấp thụ được, bộ não bắt đầu so sánh những gì nghe được với ngân hàng dữ liệu của nó có gồm: từ vựng, cụm từ, câu, và ngữ âm…
Bước 3: Nếu quá trình so sánh diễn ra thuận lợi, tức là người nghe hiểu được và kết luận được nghĩa của chuỗi âm thanh ngoại ngữ (tiếng Anh) đang xảy ra thì não người nghe sẽ tiếp tục phân tích chuỗi âm thanh tiếp theo đang đến và tiếp tục kết luận nghĩa. Điều này tức là quá trình nghe hiểu đang diễn ra bình thường và tốt đẹp.
Bước 4: Nếu người học gặp từ vựng lạ (hoặc phát âm lạ), cụm từ hoặc cấu trúc câu mà người nghe không thực sự thấy logic về nghĩa, thì họ sẽ băn khoăn và tiếp tục “đàm phán nghĩa” trong đầu… Nhưng chuỗi âm thanh mới vẫn được phát ra, và người nghe lúc này cảm thấy bối rối và bỏ cuộc, hoặc chấp nhận bỏ qua đoạn âm thanh đã không “đàm phán” được về nghĩa một cách hợp lý. Điều này có nghĩa là người nghe không nghe được hiệu quả, bị bỏ sót thông tin.
Kết luận: Bản chất quá trình nghe hiểu có hiệu quả hay không là phụ thuộc vào quá trình so sánh chuỗi âm thanh, đàm phán và kết luận nghĩa. Nói cách khác là người nghe có VỐN nhiều hay ít về từ vựng, cụm từ, câu kèm theo đó là trải nghiệm ngữ âm với chính các vốn từ, cụm từ và câu đó phong phú bao nhiêu thì khả năng nghe của họ càng tốt bấy nhiêu.
Nếu số vốn, hay “ngân hàng dữ liệu tiếng Anh”, của người lớn hơn hoặc bằng nội dung của bài nghe, thì họ sẽ nghe hiểu toàn bộ nội dung của bài nghe đó. Nếu số vốn đó bé hơn, hoặc kinh nghiệm về ngữ âm, giao tiếp và các yếu tố phi ngôn từ khác, ít hơn nội dung bài nghe, thì họ sẽ không nghe hiệu quả bài nghe đó.
Như vậy, để nghe tốt các bài nghe IELTS, người luyện thi IELTS cần phải học theo cách nâng cao cả vốn ngữ nghĩa và vốn ngữ âm, cùng với trải nghiệm đa dạng về tốc độ và bối cảnh bài nghe càng nhiều càng tốt thì mới có thể nghe hiệu quả không chỉ riêng với bài thi IELTS Listening, mà cả trong cuộc sống, trong học tập và nghiên cứu trong môi trường hoàn toàn bằng tiếng Anh.
Các giải pháp luyện nghe IELTS hiệu quả
Đầu tiên: Hãy nghe và xem lời thoại, rồi luyện nghe bằng cách nói lại
Như đã giải thích ở trên, bạn cần cả vốn ngữ nghĩa và vốn ngữ âm. Chính vì thế nếu bạn chỉ nghe và nghe để làm các bài tập thì bạn sẽ tiến bộ rất chậm hoặc thậm chí là không tiến bộ. Do đó trong giai đoạn đầu luyện kỹ năng Nghe IELTS, bạn hãy chọn bài nghe đơn giản và nghe để làm bài tập. Nhưng sau khi đã nghe và làm bài IELTS xong, bạn cần mở phần ghi lời của bài nghe (listening script) ra và vừa nghe vừa xem lại. Trong quá trình nghe và xem lại đó, bạn hãy ghi chép cẩn thận từ vựng mới, cụm từ mới cả phiên âm của chúng để tập nói lại tất cả các từ và cụm từ.
Sau khi phát âm đúng các từ và cụm từ mới, bạn hãy tập nói cả câu có chứa từ và cụm từ đó. Hãy vừa bật đoạn âm thanh người bản ngữ nói và vừa tập nói theo thì sẽ rất có ích cho bạn, vì nó giúp bạn phát âm đúng hơn, ngữ điệu tốt hơn, và hấp thụ ngôn ngữ sâu hơn. Sau khi bạn đã có thể nói tốt cả các câu chứa từ mới rồi thì bạn mới chuyển sang nghe bài nghe mới và lặp lại đúng các bước như vừa rồi.
Thứ hai: Sử dụng công cụ chép chính tả kèm theo so sánh nghĩa
Công cụ này là một công cụ mô phỏng chính xác quá trình so sánh “ngân hàng dữ liệu” tiếng Anh mà bạn có với tiếng mẹ đẻ của bạn trong quá trình nghe để kết luận nghĩa. Dù muốn hay không thì trong giai đoạn đầu học tiếng Anh, người nghe bao giờ cũng có xu hướng dịch sang tiếng Việt để hiểu được đoạn tiếng Anh đang nghe một cách từ từ và chắc chắn. Người ta chỉ nghe tiếng Anh nhanh mà không hoặc ít phải dịch sang tiếng mẹ đẻ là khi trong đầu người ta đã có một vốn rất lớn về tiếng Anh, hay nói cách khác là “ngân hàng dữ liệu” tiếng Anh của người học đã cực kỳ phong phú, và đủ lớn và đủ “nhạy” để có thể kết luận nghĩa chính xác và nhanh chóng.
Vấn đề đặt ra ở đây chính là làm thế nào để nhanh chóng tích lũy được “ngân hàng dữ liệu tiếng Anh” phục vụ cho việc nghe một cách nhanh nhất? Các chuyên gia tiếng Anh của Smartcom đã xây dựng công cụ mô phỏng quá trình nghe, đàm phán, và kết luận nghĩa đó bằng công cụ nghe và chép chính tả kèm với đoạn âm thanh có cả đoạn âm thanh tiếng Anh và lời dịch tiếng Việt. Hãy nhớ rằng não người ghi nhớ ngôn ngữ chủ yếu bằng âm thanh và hình ảnh nhé. Nhưng bài thi IELTS thì lại bắt các thí sinh trả lời bằng cách viết. Chính vì thế, bạn cần nghe và viết đồng thời.
Bạn hãy đăng ký tài khoản luyện thi IELTS trực tuyến của Smartcom tại đây để có thể sử dụng công cụ nghe và chép chính tả mô phỏng quá trình nghe và kết luận nghĩa của não chúng ta. Smartcom English luôn có những phần tài khoản miễn phí để bạn có thể thử nghiệm công cụ này. 
Trong các bài viết tiếp theo, các chuyên gia IELTS của Smartcom English sẽ tiếp tục chia sẻ với bạn các giải pháp sâu sắc hơn để có thể luyện thi Nghe IELTS hiệu quả.
Smartcom IELTS Experts
