Vì sao bài thi IELTS 7.0 mà bài kiểm tra trên lớp chỉ 5 điểm? Chuyên gia giải đáp!

Trong mấy ngày gần đây báo chí đăng tải một số trường hợp học sinh có bài thi IELTS đạt 7.0 nhưng điểm kiểm tra trên lớp chỉ đạt 4 đến 5 điểm. Điều này có thể gây ra ngạc nhiên cho nhiều người, nhưng với những người am hiểu thì điều này không khó lý giải.

Các chuyên gia IELTS tại Smartcom IELTS GEN 9.0 vốn có kinh nghiệm vừa dạy IELTS tại trung tâm, vừa dạy các chương trình tiếng Anh và luyện làm bài thi IELTS trong các trường Trung học phổ thông quốc lập, nên có trải nghiệm và quan sát thực tế cho vấn đề này. Cụ thể, theo ý kiến chuyên gia Smartcom IELTS GEN 9.0 thì sự chênh lệch về kỳ vọng điểm số này bắt nguồn từ một số yếu tố như sau.

Sự khác biệt trong mục tiêu đánh giá của bài thi IELTS và tiếng Anh trên trường

Về nguyên tắc trong bài thi IELTS:

• Mỗi bài thi IELTS chỉ có thể tập trung vào một số mục tiêu nhất định, không thể đánh giá hết được mọi thứ. Bài thi IELTS cũng vậy.
• Bài thi IELTS chỉ tập trung kiểm tra mức độ thành thạo (fluency) về 4 kỹ năng Nghe, Nói, Đọc, Viết trong bối cảnh giao tiếp học thuật tổng quát (không đi sâu vào chuyên ngành).
• Bài thi IELTS không kiểm tra kiến thức ngữ pháp hay từ vựng một cách riêng rẽ và trực diện. Nó đánh giá năng lực từ vựng, ngữ pháp một cách gián tiếp thông qua những gì mà thí sinh thể hiện ở kỹ năng Nghe, Nói, Đọc, Viết.

Trong khi đó, bài kiểm tra trên trường học ở Việt Nam hiện nay vẫn là bài kiểm tra thiên về Kiến thức (Knowledge) từ vựng, ngữ âm và ngữ pháp một cách trực tiếp. Tức là nó sẽ đánh giá việc học sinh đó có nhận thức được từng hiện tượng ngữ pháp cụ thể, kiến thức ngữ âm (trọng âm, âm vị…), có biết về từng đối tượng từ vựng cụ thể… trong bài kiểm tra, bài thi không.

Chính vì cách kiểm tra kiến thức cá biệt hóa và phân mảnh này mà bao nhiêu thế hệ học sinh Việt Nam học chục năm tiếng Anh ở bậc phổ thông mà vẫn không thể giao tiếp được. Nhưng kiến thức ngữ âm và sự am hiểu về ngữ pháp tiếng Anh của những học sinh Việt Nam được điểm 10 ở bài kiểm tra này… lại có thể thậm chí còn giỏi hơn cả người nói tiếng Anh bản địa.

Tóm lại, mục tiêu của hai bài kiểm tra này là khác nhau. Khi IELTS hướng đến kiểm tra sự thành thạo về sử dụng ngôn ngữ, thì bài kiểm tra tiếng Anh trên lớp lại hướng kiến đánh giá việc biết hay không biết kiến thức cá biệt trong từ vựng, ngữ âm, ngữ pháp. Do đó, nếu học sinh có điểm IELTS dù cao đến mấy, nhưng không học nghiêm túc và chăm chỉ làm các dạng bài tập tương tự như bài kiểm tra và bài thi tiếng Anh trên trường thì điểm số vẫn khó có thể cao được.

Một ví dụ minh họa làm rõ hơn vấn đề này!

Để các phụ huynh dễ hình dung hơn thì ta có thể so sánh tình huống này với việc thi bằng lái xe ô tô hoặc xe máy. Chắc hẳn hầu hết những người có bằng lái và lái thường xuyên đều rất thành thạo trong việc điều khiển phương tiện của mình, nhất là những ai có bằng lái từ cách đây nhiều năm rồi.

Nếu bảo những người đã có bằng lái, và ngày xưa đã từng học cực kỳ nghiêm túc phần lý thuyết, họ đi thi lại lý thuyết của bằng lái xe ấy ở thời điểm hiện tại (ví dụ như thi lý thuyết của bằng B2 để lái xe ô tô chẳng hạn), có mấy ai dám khẳng định chắc chắn sẽ thi đỗ (đạt 32/35 câu đúng và không làm sai câu điểm liệt) không? – Hầu hết mọi người sẽ trả lời là không!

Những người ấy dù có lái xe thành thạo đến mấy cũng phải ôn lại kiến thức một cách kỹ càng, nghiêm túc trong nhiều ngày mới có thể thi đạt. Vì bài thi lý thuyết lái xe là bài kiểm tra kiến thức, nên dù anh đã lái xe thành thạo suốt nhiều năm rồi, va chạm đủ loại tình huống và biển báo giao thông trên đời, nhưng anh vẫn thi trượt nếu không ôn luyện lại lý thuyết ấy khi thi lại. Phải nhấn mạnh rằng đây là việc THI LẠI bài thi mà ta đã TỪNG ĐỖ nhé.

Trở lại với câu chuyện “bài thi IELTS so với bài kiểm tra tiếng Anh trên trường” của các học sinh. Qua điểm khác biệt cơ bản ở trên, có thể thấy rằng:

• Điểm IELTS cao không đồng nghĩa với việc đạt điểm cao môn tiếng Anh trên trường.
• Muốn đạt điểm tiếng Anh cao ở trên trường, học sinh bắt buộc phải học nghiêm túc theo cách học tiếng Anh truyền thống ở trường học Việt Nam là tập trung vào từ vựng, ngữ pháp, ngữ âm theo từng bài thi cụ thể.

Điểm trùng hợp đáng kể nhất giữa hai bài thi chỉ là phần đọc hiểu. Và dĩ nhiên các dạng bài đọc hiểu văn bản và trả lời câu hỏi trong bài kiểm tra trên lớp và kể cả các bài thi chuyển cấp, bài thi tốt nghiệp THPT Quốc Gia… không bao giờ làm khó được những ai đã có thể làm bài đọc hiểu IELTS đạt từ 7.0 trở lên, không cần bàn tới tổng điểm IELTS 7.0 cho cả 4 kỹ năng. Vì thí sinh IELTS điểm cao có khả năng đọc hiểu rất nhanh.

Một số nguyên nhân khác đáng quan tâm 

Một số nguyên nhân phụ nhưng rất đáng quan tâm chính là THÁI ĐỘ và CÁCH HỌC của học sinh.

Về thái độ học tập

Không thể phủ nhận là một số em học sinh có điểm IELTS an toàn cho tuyển sinh ĐH (6.5 hay 7.0 trở lên) rồi thì có thái độ chủ quan trong việc học tiếng Anh trên lớp. Mặc dù mục tiêu học tiếng Anh trên lớp chỉ là từ vựng, ngữ âm, ngữ pháp và đọc hiểu mức độ cơ bản… Nhưng điều ấy vẫn rất có giá trị cho việc xây dựng và hoàn thiện năng lực tiếng Anh của học sinh bởi:

• Nó giúp cho học sinh nhìn được vào chiều sâu bên trong ở góc độ cấu tạo ngôn ngữ.
• Nó bổ khuyết phần thiếu hụt cho việc chỉ tập trung vào sự thành thạo tiếng Anh.

Cho nên các em học sinh cần xây dựng một nhận thức đầy đủ hơn, đó là: cần phải học nghiêm túc môn tiếng Anh trên lớp mới đạt điểm cao trong bài kiểm tra tiếng Anh do sự khác nhau đáng kể giữa các bài thi. Và việc học nghiêm túc ấy sẽ có ích cho các em rất nhiều, vì nó giúp các em có cái hiểu sâu sắc hơn về tiếng Anh và có năng lực tiếng Anh thực sự hoàn thiện.

Hãy nhớ tiếng Anh là môn học hiếm hoi ở bậc phổ mà sẽ theo em suốt cả cuộc đời. Và khác với môn học khác, trừ môn bạn chọn làm nghề chuyên môn của mình, thì khi trưởng thành ta chỉ dùng những khái niệm và kỹ năng cơ bản của nó là đủ. Còn tiếng Anh càng giỏi càng có lợi trong cuộc sống về sau. Tức là với tiếng Anh, bạn học cái gì thì bạn sẽ dùng triệt để cái đó. Bạn không học cái gì, bạn sẽ không dùng được cái đó, vì đơn giản là bạn không biết để mà dùng.

Về cách học

Rất nhiều thí sinh luyện thi IELTS có xu hướng học tủ, học thuộc các bài trả lời mẫu, hoặc tìm cách học mẹo làm bài thi IELTS. Cách học này vừa không giúp các em đạt điểm IELTS cao, mà thường là mắc kẹt ở thang điểm 5.0 đến 6.0, vừa không thoát được biểu hiện đặc thù là kiến thức tiếng Anh trên lớp cũng chỉ ở mức trung bình khá.

Điều này lý giải rõ ràng hiện tượng mà nhiều thầy cô dạy môn tiếng Anh luôn nghi ngờ rằng: học sinh này chỉ có năng lực tiếng Anh trung bình khá, có rất nhiều kiến thức quá cơ bản mà còn nắm không vững (như chia sai động từ thường xuyên, dùng sai từ loại đến mức ngô nghê trong câu…) thì không thể có điểm IELTS tốt được.

Đúng là những em đạt IELTS khoảng 5.5 đến 6.5 thì vẫn rất hay sai ngữ pháp tiếng Anh, vốn từ vựng cơ bản vẫn còn nhiều lỗ hổng. Và bảng mô tả năng lực của IELTS cũng đã chỉ rõ ràng mức độ hay mắc lỗi của thí sinh tương ứng với thang điểm 4.0 đến 6.5. Do đó thay vì ngạc nhiên, hay băn khoăn, các thầy cô nên khuyên các em học tốt trên lớp nữa, thì tiếng Anh của các em sẽ chắc chắn, và điểm IELTS sẽ càng cao hơn.

Một số điều đáng suy ngẫm từ vấn đề trên

Điều thứ nhất – Chúng ta học tiếng Anh vì mục tiêu gì?

Chúng ta học tiếng Anh vì mục tiêu gì?

Nếu chúng ta đặt mục tiêu học tiếng Anh như cũ, tức là học để biết tiếng Anh mà không hướng đến học để dùng được thì ta không cần bàn tới IELTS nữa. Nhưng nếu học để thành thạo cả 4 kỹ năng, và đạt chuẩn mà quốc tế thừa nhận thì việc học theo IELTS hoặc các chứng chỉ quốc tế tương đương khác như TOEFL hay Cambridge là điều nhất thiết trong bối cảnh hiện nay.

Tốt hơn hết là các em học sinh nên học tốt cả tiếng Anh trong nhà trường và IELTS. Vì hai điều này có tác dụng bổ khuyết cho nhau rất tích cực, giúp các em trở nên hoàn thiện hơn về cả kiến thức, kỹ năng và năng lực sử dụng tiếng Anh.

Điều thứ hai – Luyện và làm bài thi IELTS có tác dụng gì?

IELTS là bài thi chuẩn hóa, có thang đo rõ ràng, khoa học, và được thừa nhận toàn cầu. Nên khi học sinh học một môn học có mục tiêu đầu ra lượng hóa được (ví dụ như điểm 6.5 hay 7.5) sẽ có tác dụng tích cực cho người học. Vì họ biết thang đo chính xác để mà học tập, học sẽ dễ hơn với động lực mạnh mẽ hơn.

Hơn nữa, IELTS là một chuẩn tiếng Anh được thừa nhận toàn cầu, nên khi một lực lượng lao động lớn đạt được điểm cao IELTS sẽ có tác dụng cực kỳ tích cực đối với nền kinh tế về mặt tài chính và năng lực của nguồn nhân lực. Tuy học và thi IELTS sẽ khiến đất nước “chảy máu” một lượng ngoại tệ nhất định. Nhưng khi những người lao động có năng lực giao tiếp tiếng Anh học thuật thành thạo, cũng có nghĩa là người ta có công cụ để học tập tri thức tiên tiến từ các nước nói tiếng Anh (hầu hết là các quốc gia có ảnh hưởng lớn hàng đầu thế giới về cả kinh tế, khoa học và văn hóa…).

Khi đó, lực lượng lao động chất lượng cao này sẽ mang lại nguồn thu ngoại tệ khổng lồ ở cả góc độ xuất khẩu lao động (lao động có năng lực và kỹ năng cao), giao thương kinh tế quốc tế, và thu hút đầu tư nước ngoài. Mà nếu làm thống kê để so sánh thì sẽ thấy nguồn thu từ hàng tỉ USD ngoại tệ này sẽ lớn hơn vài chục lần so với khoảng hơn 20 triệu USD tiền thi IELTS mỗi năm.

Nguyễn Anh Đức.